Darowizna polega na przekazaniu jakiejś części własnego majątku na rzecz innej osoby. W związku z tym, że ma ona charakter nieodpłatny, to darczyńca nie otrzymuje nic w zamian za świadczenie, które przekazuje obdarowanemu.
Przekazanie darowizny rodzi obowiązek podatkowy w postaci podatku od spadków i darowizn. Przepisy uwzględniają jednak kwoty wolne od podatku, które umożliwiają skorzystanie ze zwolnienia. Stawki podatku od spadku i darowizn wahają się od 3 do 20% od części darowizny, która przekracza kwotę wolną od podatku.
Kwoty wolne od podatku
Wyróżniamy trzy grupy podatkowe:
- grupa I – należą do niej: małżonek, zstępni (np. dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (np. rodzice, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie;
- grupa II – obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków pozostałych zstępnych;
- grupa III – obejmuje inne osoby, które nie mieszczą się w powyższych kategoriach pokrewieństwa.
Dla każdej z powyższych grup podatkowych zostały wyodrębnione kwoty darowizny, od których nie trzeba płacić podatku.
Od 1 lipca 2023 r. wynoszą one:
- dla I grupy podatkowej – 36 120 zł
- dla II grupy podatkowej – 27 090 zł
- dla III grupy podatkowej – 18 060 zł
Wyżej wymienione progi dotyczą darowizn otrzymanych od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie ostatniej darowizny. Jeśli suma darowizn nie przekracza określonych progów, podatku nie trzeba płacić.
Dodatkowo w ramach grupy I wyróżnia się podgrupę, tzw. grupę 0. Należą do niej: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierbowie. W przypadku tych osób każda kwota darowizny może zostać zwolniona z obowiązku płacenia podatku Urzędowi Skarbowemu.
Zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego
Jeżeli wartość otrzymanej darowizny przekracza kwotę wolną od podatku to należy zgłosić fakt jej otrzymania do Urzędu Skarbowego.
- Formularz SD-Z2 należy złożyć do Urzędu Skarbowego w przypadku otrzymania darowizny od najbliższej rodziny (grupa 0) w ciągu 6 miesięcy.
W przypadku niezachowania terminu do złożenia SD-Z2 obdarowany traci możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, a w rezultacie podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Jeśli obdarowany dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie 6 miesięcy od nabycia, zwolnienie podatkowe stosuje się, gdy zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe do Urzędu Skarbowego nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu. W takim przypadku musi jednak udowodnić fakt późniejszego powzięcia wiadomości o nabyciu majątku.
Należy pamiętać, że nie ma możliwości przywrócenia terminu na zgłoszenie darowizny, gdy ten został przekroczony. Nie ma zastosowania tutaj też czynny żal, w tym zakresie jest on nieskuteczny.
- Formularz SD-3 należy złożyć w terminie 1 miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.
SD-3 składają podatnicy zaliczający się do I, II i III grupy podatkowej oraz Ci, którzy nie mają prawa do zwolnienia z uwagi na niezłożenie deklaracji SD-Z2 w terminie.
Dodatkową sytuacją, kiedy obdarowany jest zwolniony ze zgłaszania darowizny, jest darowanie nieruchomości. Darowizna mieszkania zawsze powinna zostać przekazana w formie aktu notarialnego, dzięki czemu podatnik nie musi zgłaszać indywidualnie darowizny do Urzędu Skarbowego. Ciężar ten został przerzucony na notariusza.
Jakie dokumenty należy przygotować?
Po złożeniu odpowiedniego formularza, Urząd Skarbowy może poprosić podatnika o następujące dokumenty:
- potwierdzenie przelewu lub przekazu pocztowego (pieniądze otrzymane w darowiźnie lub z polecenia darczyńcy),
- dokumenty, które potwierdzą:
- co zostało darowane (na przykład pieniądze, samochód, dom),
- w jaki sposób (na przykład darowizna, postanowienie sądu),
- od kogo lub po kim,
- jaki stopień pokrewieństwa lub powinowactwa łączy darczyńcę z obdarowanym.
Zapłata podatku
Po zgłoszeniu darowizny Urząd Skarbowy wydaje decyzję o ustalonej kwocie podatku. Podatek należy wpłacić w ciągu 14 dni od odebrania decyzji na rachunek bankowy właściwego Urzędu Skarbowego.